नवी दिल्ली,दि.२ : प्रत्येकाला फक्त्त स्मार्ट फोनच माहित आहे मात्र आपल्या घराचा पत्ता ही स्मार्ट होऊ शकतो, अशी कल्पनाही कुणी केली नसेल. पण अगदी स्मार्ट सिटीच नव्हे तर स्मार्ट पत्ताही तयार करण्याची सुरुवात राजधानीतील लुटियन्स झोनपासून झाली आहे.
यामुळे कचरा गाडी घरासमोर न थांबता गेली तरी ऑनलाईन तक्रार स्वचलित पद्धतीने होणार आहे. एवढेच नव्हे आपल्या घरचा पत्ता गूगलवर फोटोसह असणार आहे. यामुळे विजेच्या बिलाची थकबाकी असो वा कर भरणे असो सर्व माहिती एका छोटयाशा चिप मध्ये संग्रहित असणार हे विशेष. यामुळे प्रत्येकाचा पत्ता येत्या काही वर्षात नक्कीच स्मार्ट पद्धतीने तयार असेल याविषयी दुमत नक्कीच नाही.
देशात स्मार्ट सिटीसाठी निवडलेल्या १०० शहरांपैकी नवी दिल्ली महापालिका म्हणजे एनडीएमसीने प्रथमच स्मार्ट ॲड्रेसिंगचे काम पूर्ण केले आहे. राष्ट्रीय राजधानीत लुटियन्स झोन नावाने प्रख्यात एनडीएमसीच्या कक्षेत येणाऱ्या ५० हजारपेक्षा अधिक घरांना ९ डिजिटचा युनिक अल्फा-न्यूमेरिक कोड देण्यात आला आहे. या कोडला एनडीएमसी डिजिटल डोअर नंबर (एनडीडीएन) असे नाव देण्यात आले आहे. एका छोट्याशा स्टील प्लेटवर हा एनडीडीएन अंकित आहे, तो एनडीएमसीच्या कक्षेत येणाऱ्या प्रत्येक घराच्या दारावर लावण्यात आला आहे. या प्लेटवरील क्यूआर कोडवर घराचा पूर्ण तपशील डिजिटल फॉर्ममध्ये नोंदलेला आहे.
हा कोड स्कॅन करून त्या घराचे पाणी, वीज किंवा गॅसचे थकित बिल आणि थकित मालमत्ता कराची माहिती मिळू शकते तसेच या सर्व पेमेंट्सचे जुने रेकॉर्डही पाहता येऊ शकते. वीज, पाणी, गॅस आणि इतर सुविधांशी संबंधित तक्रारीही याच यंत्रणेद्वारे केल्या जाऊ शकतात. घरोघरचा कचरा जमा करण्याच्या प्रक्रियेतही हा क्यूआर कोड क्रांतिकारी बदल आणेल. कचरा जमा करणारी गाडी दाराजवळून जाईल तेव्हा गाडीवर लावलेले स्कॅनर १५ मीटरच्या कक्षेतील एनडीडीएनला स्कॅन करेल. जर ही गाडी एखाद्या घराबाहेर न थांबता निघून गेली तर गाडीने त्या घराच्या दाराबाहेर थांबून कचरा गोळा केला नाही हे नियंत्रण कक्षाला कळेल.
डीडीएन एक लहान स्टील प्लेट आहे. ती प्रत्येक घराच्या दारावर लावली आहे. त्यातील पहिले तीन डिजिट इंग्रजीतील आद्याक्षरे आहेत, जे त्या भागाच्या नावाचा शॉर्टफॉर्म आहेत. त्यासाठी संपूर्ण नवी दिल्ली भागाला ४८ लहान प्रचलित व ऐतिहासिक भागांत विभाजित करून ४८ कोड तयार केले आहेत. पुढील तीन आकडे रस्ता क्रमांक असून शेवटचे तीन आकडे घराचा क्रमांक आहे.
यासोबतच एनडीएमसीने जिऑग्राफिकल इन्फर्मेशन सिस्टिम (जीआयएस) तंत्राचा वापर करत २६७ प्रकारचे नकाशे तयार केले आहेत. एकाच डिजिटल नकाशावर सर्व सार्वजनिक शौचालये, शाळा, पार्किंग स्थळे, रुग्णालये, कार्यालयांपासून विजेचे सर्व खांब, सीसीटीव्हीपर्यंतची माहिती दिली आहे. त्यात खुले आणि भूमिगत नाले आणि भूमिगत इंटरनेट तसेच विजेच्या केबलव्यतिरिक्त सीवर आणि गॅस पाइपलाइनचीही माहिती उपलब्ध आहे. युजर आपल्या गरजेनुसार नकाशावर ही माहिती पाहू शकतो. लवकरच ही माहिती प्रत्येक नागरिकासाठी उपलब्ध होईल.
