सोलापूर,दि.24: EVM Mashine: भारतात लोकसभा निवडणूक सुरू आहे. देशात पाच टप्प्याचे मतदान झाले आहे. अजून दोन टप्पे बाकी आहेत. देशात निवडणुका या EVM Mashine वर (ईव्हीएम मशीन) घेण्यात येत आहेत. जगभरात निवडणुका झाल्यानंतर पराभूत राजकीय पक्ष हेराफेरीबद्दल बोलत राहतात. भारतातही विरोधी पक्ष हरल्यानंतर निवडणूक प्रक्रियेवर प्रश्न उपस्थित करत राहतात, पण सर्वसामान्य जनतेचा त्यावर विश्वास आहे.
पण, हा आत्मविश्वास तसा आला नाही, निवडणूक आयोगानेही याबाबत मोठी खबरदारी घेतली आहे. तुम्हाला हे जाणून आश्चर्य वाटेल की भारत जगातील सर्वात मोठी निवडणूक प्रक्रिया आयोजित करण्यासाठी 21 व्या शतकातील तंत्रज्ञानाचा वापर करतो.
भारत थर्ड जनरेशन इलेक्ट्रॉनिक व्होटिंग मशीन (EVM) किंवा M3 EVM मशीन वापरतो. हे छेडछाड-प्रुफ आहेत आणि जर ते उघडण्याचा प्रयत्न केला गेला तर ते ‘सेफ्टी मोड’ मध्ये जातात आणि निष्क्रिय होतात. या नवीनतम अपग्रेडमध्ये तीन वेगवेगळ्या इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजी (IIT) मधील अनुभवी प्राध्यापकांचा समावेश आहे.
EVM Mashine सुरक्षित आहेत का?
2019 नंतर, भारतीय निवडणूक आयोगाने (ECI) निवडणुकीत फक्त M3 EVM मशीन तैनात केल्या. हे आतापर्यंतचे सर्वात प्रगत ईव्हीएम आहे. पूर्वीचे सर्व ईव्हीएम M1 आणि M2 कायमचे काढून टाकण्यात आले आहेत. 2024 च्या लोकसभा निवडणुकीत सुमारे 5.5 दशलक्ष ईव्हीएम वापरल्या जात आहेत.
प्रत्येक EVM हे एक स्वतंत्र यंत्र आहे, जे जवळजवळ मूलभूत कॅल्क्युलेटरसारखेच असते. अगदी नवीनतम थर्ड जनरेशन EVM M3 देखील इंटरनेटशी कनेक्ट होत नाही आणि ब्लूटूथशी कनेक्ट होऊ शकत नाही. यामुळे ते रिमोट उपकरणांद्वारे अभेद्य बनतात. हॅकर्ससाठी ही एक मोठी समस्या आहे, कारण आज बहुतेक हॅकिंग इंटरनेटद्वारे कनेक्ट केलेल्या उपकरणांवर केली जातात.
M3 EVM कोणी तयार केले?
ECI ला EVM वरील प्रतिष्ठित तांत्रिक तज्ञ समिती (TEC) चे समर्थन आहे. IIT च्या शीर्ष तज्ञांच्या टीमने भारतातील सर्वात छेडछाड-प्रूफ ईव्हीएम डिझाइन करण्यात मदत केली आहे. प्रोफेसर डीटी शाहनी आणि प्रोफेसर ए के अग्रवाल हे त्याचे सदस्य आहेत. दोघेही आयआयटी दिल्लीचे आहेत. प्रोफेसर रजत मुना हे IIT गांधीनगरचे संचालक आहेत आणि प्रोफेसर दिनेश के शर्मा IIT बॉम्बेचे आहेत. प्रोफेसर डीटी शाहनी, सेन्सर्स आणि इन्स्ट्रुमेंटेशनमध्ये तज्ञ आहेत, यांना 40 वर्षांपेक्षा जास्त अनुभव आहे आणि त्यांना 2022 मध्ये पद्मश्रीने सन्मानित करण्यात आले.
2016 पासून, प्रोफेसर शाहनी भारतीय निवडणूक आयोगासाठी नवीनतम ईव्हीएम डिझाइन्सचे मार्गदर्शन करण्यात गुंतलेले आहेत. त्याच IIT मधील त्यांचे सहकारी प्रोफेसर एके अग्रवाल यांनी देखील M3 EVM मशीन बनवण्यात हातभार लावला आहे. आयआयटी दिल्लीवरील प्रोफेसर शाहनी यांच्या प्रोफाइलमध्ये म्हटले आहे की त्यांना 2017 मध्ये सर्वोत्कृष्ट निवडणूक पद्धतींचा राष्ट्रीय पुरस्कार मिळाला होता.
जगातील इतर ईव्हीएमपेक्षा भिन्न
मायक्रोइलेक्ट्रॉनिक आणि सॉलिड-स्टेट इलेक्ट्रॉनिक्समधील तज्ञ प्रोफेसर दिनेश के शर्मा म्हणतात, “भारतीय ईव्हीएम जगातील इतर ईव्हीएमपेक्षा भिन्न आहेत. M3 ईव्हीएमचा इतर कोणत्याही उपकरणाशी कोणताही संबंध नाही. अगदी मुख्य वीज पुरवठ्याशी देखील नाही.” प्रोफेसर शर्मा आयआयटी बॉम्बे येथे इलेक्ट्रिकल इंजिनिअरिंग विभागात काम करतात आणि त्यांना सुमारे 34 वर्षांचा अनुभव आहे.
“इलेक्ट्रॉनिक व्होटिंग मशीनमधील मजबूत तांत्रिक सुरक्षा आणि ECI द्वारे ठेवलेले विस्तृत प्रशासकीय सुरक्षा, प्रक्रिया आणि सुरक्षा हे सुनिश्चित करतात की निवडणुका पारदर्शक, मुक्त आणि निष्पक्ष आहेत,” प्रोफेसर शर्मा यांनी टाटा इन्स्टिट्यूट ऑफ फंडामेंटल रिसर्च (TIFR) येथे उपस्थितांना सांगितले.
