सोलापूर,दि.23: नेचर जर्नलमध्ये प्रकाशित झालेल्या एका नवीन वैज्ञानिक अभ्यासात धक्कादायक निष्कर्ष समोर आले आहेत. अभ्यासानुसार, ४० स्तनपान देणाऱ्या मातांच्या आईच्या दुधाच्या नमुन्यांमध्ये युरेनियमचे प्रमाण अत्यंत उच्च आढळून आले. हा अभ्यास पाटणा येथील महावीर कर्करोग संस्थेतील डॉ. अरुण कुमार आणि प्रो. अशोक घोष यांनी नवी दिल्लीतील एम्स येथील बायोकेमिस्ट्री विभागातील डॉ. अशोक शर्मा यांच्या नेतृत्वाखालील पथकासह केला.
ऑक्टोबर २०२१ ते जुलै २०२४ दरम्यान केलेल्या या अभ्यासात, भोजपूर, समस्तीपूर, बेगुसराय, खगरिया, कटिहार आणि नालंदा येथील १७ ते ३५ वर्षे वयोगटातील ४० महिलांच्या आईच्या दुधाच्या नमुन्यांचे विश्लेषण केले गेले. सर्व नमुन्यांमध्ये युरेनियम (U-238) आढळून आले, ज्याचे प्रमाण ० ते ५.२५ ग्रॅम/लिटर पर्यंत होते. आईच्या दुधात युरेनियमची कोणतीही जागतिक परवानगी मर्यादा नाही.
खगारियामध्ये युरेनियमचे प्रमाण सर्वाधिक
खगरियामध्ये सरासरी पातळी सर्वाधिक, नालंदामध्ये सर्वात कमी आणि कटिहारमध्ये एकल-नमुना एकाग्रता सर्वाधिक होती. जवळजवळ ७० टक्के अर्भकांना अशा पातळीचा सामना करावा लागला ज्यामुळे कर्करोगजन्य नसलेल्या आरोग्य समस्या उद्भवू शकतात. एम्सचे सह-लेखक डॉ. अशोक शर्मा म्हणाले की युरेनियमचा स्रोत अद्याप स्पष्ट झालेला नाही.
ते म्हणाले, “युरेनियम कुठून येत आहे हे आम्हाला अद्याप माहित नाही. भारतीय भूगर्भीय सर्वेक्षण देखील याची चौकशी करत आहे. दुर्दैवाने, युरेनियम अन्नसाखळीत प्रवेश करतो आणि कर्करोग, न्यूरोलॉजिकल समस्या आणि मुलांच्या विकासावर गंभीर परिणाम करतो, जो खूप चिंतेचा विषय आहे.”
पर्यावरणीय परिस्थितीमुळे समस्या आणखी वाढली
बिहारच्या पर्यावरणीय परिस्थितीमुळे ही समस्या आणखी वाढली आहे. पिण्याच्या पाण्यासाठी आणि सिंचनासाठी भूजलावर राज्याचे प्रचंड अवलंबून राहणे, प्रक्रिया न केलेल्या औद्योगिक कचऱ्याचा विसर्ग आणि रासायनिक खते आणि कीटकनाशकांचा दीर्घकालीन वापर यामुळे जैविक नमुन्यांमध्ये आर्सेनिक, शिसे आणि पारा यासारख्या धातूंचे प्रमाण वाढले आहे. आता, आईच्या दुधात युरेनियमची उपस्थिती दर्शवते की प्रदूषण राज्याच्या सर्वात असुरक्षित लोकसंख्येपर्यंत पोहोचले आहे.
कर्करोगाचा धोका
लहान मुले युरेनियमबद्दल विशेषतः संवेदनशील असतात कारण त्यांचे अवयव अजूनही विकसित होत असतात, ते विषारी धातू जास्त शोषून घेतात आणि त्यांचे हलके शरीर त्यांच्या संपर्कात येण्याचे प्रमाण वाढवते. युरेनियम मूत्रपिंडांना नुकसान पोहोचवते, न्यूरोलॉजिकल समस्या निर्माण करते आणि नंतरच्या आयुष्यात कर्करोगाचा धोका वाढवू शकते.
युरेनियम पूर्वी पाण्यात आढळत असे, आता ते आईच्या दुधातही आढळते
जागतिक स्तरावर, कॅनडा, अमेरिका, फिनलंड, स्वीडन, स्वित्झर्लंड, युनायटेड किंग्डम, बांगलादेश, चीन, कोरिया, मंगोलिया, पाकिस्तान आणि मेकाँग डेल्टा या देशांमध्ये भूजलात युरेनियमचे प्रमाण जास्त असल्याचे आढळून आले आहे. तथापि, बिहारमध्ये आईच्या दुधात त्याचे प्रमाण आढळल्याने ही समस्या एका नवीन, गंभीर पातळीवर पोहोचली आहे. या चिंताजनक निकालांनंतरही, संशोधक स्तनपान सुरू ठेवण्याच्या महत्त्वावर भर देतात.
